ΦΩΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Στη Θεσσαλονίκη ήλθα να μείνω οριστικά και πολιτογραφήθηκα το 2006, εγκαταλείποντας τη γενέτειρά μου Αθήνα, η οποία έχει γίνει πια ένα μέρος εχθρικό για τους κατοίκους της. Φυσικά, ήδη γνώριζα μεγάλο μέρος της πόλης, έχοντας μελετήσει και επιβλέψει κάποια μεγάλα έργα σε αυτή, αλλά η γνώση μου ήταν μάλλον «τουριστική», όπως κάθε επισκέπτη που έρχεται και μένει γοητευμένος από το χρώμα και το χαρακτήρα της πόλης.

Άλλωστε, έχω και μια ιστορική συγγένεια με την πόλη, μια και ο παππούς μου υπήρξε ο προσωπικός αγγελιαφόρος του διαδόχου Κωνσταντίνου και του παρέδωσε προσωπικά τη διαταγή του Ελευθερίου Βενιζέλου να στραφεί και να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, το 1912.

Όταν ένας μουσικός περιδιαβαίνει την πόλη, την «ντύνει» μέσα του με τη μουσική του, οι εικόνες της αποκτούν τέμπο και τονικότητα. Το ίδιο συμβαίνει όταν ένας εικαστικός καλλιτέχνης ψάχνει να βρει τις κατάλληλες γωνιές της που θα μπορούσε να απαθανατίσει στον καμβά ή το φωτογραφικό χαρτί.

Η δική μου «μουσική» (μια και είμαι λιγότερο επιδέξιος κι από χελώνα, σαν μουσικός) είναι το Φως. Η παλέτα μου είναι ένα σωρό φωτιστικά σώματα, λαμπτήρες, φωτοδίοδοι και προβολείς. Έτσι, περιδιαβαίνοντας κάθε γωνιά της πόλης, το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να φανταστώ τι εικόνα θα μπορούσα να της δώσω το βράδυ.

Έχετε διαβάσει το βιβλίο «Θεσσαλονίκη, Πόλη των Φαντασμάτων» του Mark Mazower; Στα μάτια σου ξετυλίγεται η εικόνα μιας πραγματικά αιώνιας πόλης, ίδιας ηλικίας σχεδόν με τη Ρώμη, που μέσα της έζησαν ειρηνικά δεκάδες γενιές Εβραίων, Μουσουλμάνων και Χριστιανών όλων των εθνικοτήτων, μέχρι να τις σαρώσει στο λυκόφως της Ιστορίας ο δολοφονικός 20^ος αιώνας.

Τα ρωμαϊκά και μεσαιωνικά μνημεία, τα τζαμιά, οι παλιές βίλλες και τα τείχη που δεσπόζουν πάνω στους λόφους, είναι ό,τι απόμεινε από εκείνη τη λαμπρή ιστορία μιας πόλης που δεν δοξάστηκε από πολεμικές συγκρούσεις, εκστρατείες και κατακτήσεις, αλλά από την ειρηνική συνύπαρξη των τόσο διαφορετικών ταπεινών κατοίκων της. Των Μουσουλμάνων και Εβραίων που πήγαιναν να πάρουν λίγο χώμα από τον τάφο του Αγίου Δημητρίου για να θεραπευτούν ή των Χριστιανών που ζητούσαν τη βοήθεια του σοφού σούφη ή του ραβίνου της γειτονιάς τους για τα προβλήματα των παιδιών τους.

Το πρωί, ο σκληρός εξισωτής ήλιος κρύβει σχεδόν τα πάντα. Μπορείς να περάσεις δίπλα από μια πανέμορφη βίλλα της Οθωμανικής περιόδου της πόλης και να μην τη δεις καν, χαμένη ανάμεσα στις ογκώδεις και κακόγουστες κατασκευές της … Εργολαβικής Περιόδου του περασμένου αιώνα, όταν «πρόοδος» και «πολιτισμός» θεωρούνταν η κατεδάφιση αυτών των «χαλασμάτων» και η κατασκευή «μοδέρνων» πολυκατοικιών που θα στέγαζαν με χαμηλό κόστος αγοράς ή ενοικίου τα μικροαστικά όνειρα των μετεμφυλιακών γονιών μας.

Όμως, το βράδυ, όταν ένα κεράκι μπορεί να διακρίνεται από πολλά χιλιόμετρα μακριά, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες, δίνεται η ευκαιρία στον φωτιστή να τραβήξει τα βλέμματα των περαστικών επάνω στα μικρά αυτά διαμάντια της ιστορίας της πόλης. Να τους πει με το δικό του τρόπο «δείτε αυτό που προσπερνούσατε τόσα χρόνια χωρίς δεύτερη ματιά, προσέξτε την ομορφιά του, διακρίνετε την Ιστορία που αντιπροσωπεύει ακόμα κι αν αυτή έχει χαθεί πια, προσέξτε τα σημάδια του χρόνου επάνω του και αντιληφθείτε ότι θα εξακολουθεί είναι εδώ, ακόμα κι όταν όλοι εμείς θα έχουμε φύγει…».

Κάθε μνημείο, κάθε παλιό κτίριο, κουβαλάει μέσα του τη σοφία των μαστόρων του, τον κόπο των εργατών του, τη φαντασία των αρχιτεκτόνων του και τα φαντάσματα αυτών που έζησαν μέσα τους. Και ποια άραγε είναι η καλύτερη ώρα για να αναδείξεις αυτά τα άυλα χαρακτηριστικά που το περιβάλλουν, αν όχι το βράδυ;

Σε όλα τα θρησκευτικά και φιλοσοφικά κινήματα της Ανθρωπότητας, το Φως υπήρξε πάντοτε συνώνυμο της Αλήθειας. Ως ατελή όντα, δεν μπορούμε να αντέξουμε την λάμψη του καθαρού φωτός, τα μάτια μας δεν το αντέχουν και τυφλώνονται, κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά, αλλά η ανάκλασή του επάνω στα γερασμένα δημιουργήματα των περασμένων γενεών, μας δίνει κάτι από την Αλήθεια τους.

Έτσι λοιπόν, περιδιαβαίνοντας την πόλη της Θεσσαλονίκης, φαντάζομαι τις παλιές βίλες της Λεωφ. Βασιλίσσης Όλγας να διηγούνται την ιστορία τους, το Λευκό Πύργο να δεσπόζει στην Παραλία ως το Σύμβολο της Πόλης και το Μέγαρο Μουσικής να δίνει το στίγμα του στο τέλος της παραλίας. Φαντάζομαι το μνημείο του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος φωτισμένο, να θυμίζει στον διαβάτη την απώλεια της μισής καρδιάς της πόλης, μέσα στη δίνη της Ναζιστικής θηριωδίας και το Τεκτονικό Μέγαρο να θυμίζει στους περαστικούς ότι μέσα του φιλοξένησε όλους τους πρωταγωνιστές του Μακεδονικού Αγώνα.

Βλέπω τα Κάστρα φωτισμένα όπως τους πρέπει, να δηλώνουν στο σημερινό επισκέπτη το ρόλο που έπαιξαν στην προστασία της πόλης, και πιο κάτω τη Ροτόντα, τη Ρωμαϊκή Αγορά, το παλάτι και την Αψίδα του Γαλερίου, επιβλητικά φωτισμένα να «μιλάνε» για την εποχή που η πόλη έβλεπε την κραταιά Ρωμαϊκή αυτοκρατορία να μετασχηματίζεται σε Βυζαντινή.

Φαντάζομαι την Αγία Σοφία και τον Άγιο Δημήτριο φωτισμένα με τρόπο αντάξιο των Βυζαντινών καταβολών τους, αλλά και τα Οθωμανικά χαμάμ και τις αγορές Μοδιάνο, Μπεζεστένι και Καπάνι να ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια των νυχτερινών επισκεπτών τους.

Κι έτσι λάμποντας στο σκοτάδι, όλα αυτά τα ιστορικά ορόσημα της πόλης μας, να διηγούνται την ιστορία τους και να καλούν από όλα τα μέρη της Γής, τους απόγονους των Εβραίων, των Μουσουλμάνων και των Χριστιανών κατοίκων της των περασμένων αιώνων, να την επισκεφθούν και να νοιώσουν για λίγο τα συναισθήματα των προγόνων τους, όταν περιδιάβαιναν την ίδια πόλη που βασίλευσε σε 3 αυτοκρατορίες.

Προσπάθησα να προσφέρω αφιλοκερδώς τις εξειδικευμένες υπηρεσίες μου, με σκοπό να υλοποιηθούν όλα αυτά που ονειρεύτηκα για την πόλη, στην παλαιά Δημοτική Αρχή του κ. Παπαγεωργόπουλου, αλλά, παρά τις αρχικές ευχαριστίες του τότε Δημάρχου, εισέπραξα εμμέσως το μήνυμα «ποιος είναι αυτός ο Κάπος, που θέλει να προσφέρει υπηρεσίες δωρεάν, για έργα που μπορούν να πληρωθούν αδρά σε «ημετέρους»;».

Αντιπαρήλθα την πικρία γι αυτή τη (χαρακτηριστική ίσως) νοοτροπία κάποιων κύκλων και επανέφερα την πρότασή μου στην παρούσα Δημοτική Αρχή, και χαίρομαι που κατέληξε στα ευήκοα ώτα του κ. Μπουτάρη και των Αντιδημάρχων του κ.κ. Χ. Καπόν και Α. Κουράκη. Ελπίζω κάποιες από τις προτάσεις μου αυτές να υλοποιηθούν και υπόσχομαι η νυχτερινή εικόνα της πόλης μας να γίνει εντελώς διαφορετική για όλους μας, κατοίκους και επισκέπτες.

Fiat Lux…